🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩
श्रीनिनाई,लक्ष्मी,भैरीच्या नावानं.. चांगभलं…
🚩 *पाटणची श्रीलक्ष्मी देवी यात्रा* 🚩
महाराष्ट्रदिनी राष्ट्र कोरोना मुक्त होण्याचे देवीला घरूनच भाविकांचे होणार साकडे..
पाटणची श्रीलक्ष्मी देवी माता पार्वती चे एक रुप आहे. ही देवी दुर्जनांचा नाश करणारी व जगाचे पालन करणारी आहे. देवीच्या मुळ पाषाणाचे अवलोकन केले तर ती राक्षसाला पायदळी घेऊन विजयी मुद्रेने त्यावर उभी असलेली सिंहावर आरुढ झालेली, हाती शस्त्र धारण केलेली दिसते. म्हणून या केरा – कोयना काठाच्या मुलखावर तिची क्रुपाद्रुष्टी आहे. याच आई पांढरीच्या क्रुपेने पाऊस पाणी होतो. शेते पिकतात आणि मनुष्य जीवन फुलते. अशी आपली श्रद्धा आहे. म्हणून वर्षातले दोन दिवस भाविक नवरात्र, जत्रेच्या निमित्ताने सहपरिवार देवीच्या दर्शनाला येतात. देवीच्या उंबरठ्यावर माथा ठेवून तिची प्रार्थना करतात. पोराबाळांना सुखी ठेव अशी याचना करतात. आणि नैवेद्य नारळ देवून समाधानी होऊन परत जातात.*
*मात्र आज जगासह राष्ट्रावर कोरोना विषाणूचा पसरलेला महाभयंकर आजार यामुळे महाराष्ट्रासह भारतातील देव – दैवतांची सर्वच मंदिरे, सन वार, यात्रा बंद करण्याच्या आलेल्या प्रसंगामुळे पाटणची पांढरी श्रीनिनाई, श्रीलक्ष्मी देवीची आज शुक्रवार व उद्या शनिवार भरणारी यात्रा रद्द करण्यात आली आसली तरी देवीच्या भाविक भक्तांनी घरातूनच देवीला नैवेद्य दाखवून तिचे स्मरण करावे. व कोरोनाचे आलेले संकट दुर करुन मुलाबाळांसह सर्वांना सुखी ठेवावे अशी याचना करावी.*
🚩 यात्रेनिमित्त स्मरण होण्यास श्रीनिनाई, श्रीलक्ष्मी देवीचे महात्म्य.. 🚩
श्रीलक्ष्मी देवी पाटणची ग्रामदेवता मात्र अग्रपूजेचा मान तिची बहिण श्रीनिनाई देवीला जातो. म्हणून घोषणेत देखील श्रीनिनाई देवीचा उल्लेख आधी येतो. या देवीचे मंदिर लक्ष्मीदेवी टेकडीच्या पायथ्याशी आहे. श्रीनिनाई लक्ष्मी देवीला एक भाऊ आहे. त्याचे नाव भैरी.. म्हणजे भैरवनाथ. अर्थात कामथलिंग भैरवनाथ पूर्वी हा देव पाटणच्या मुख्य पेठेत वास करित असे. त्यावेळी तेथे वस्ती नव्हती. झाडे – झुडपे माजली होती. त्याठिकाणी लोक कचरा टाकीत. त्यामुळे देव दुखावला आणि रागाने थेट सुंदरगडाच्या पायथ्याशी टोळेवाडीवर जाऊन बसला. अशी आख्यायिका आहे. आता पाटण मधील त्याच्या मुळ ठिकाणी त्याचे ठाणे म्हणून छोटेसे मंदिर उभारलेले आहे. याठिकाणी भाविक गुलाल भंडारा वाहून दर्शन घेऊन पुन्हा पश्चिमेला टोळेवाडीकडे पाहून भैरीला नमस्कार करतात. श्रीलक्ष्मी देवी मंदिर परिसरात देखील भैरीचा निवास कल्पिला आहे. या भैरीचे दर्शन घेतल्यावर आपण प्रत्यक्ष लक्ष्मी देवीच्या मंदिरात दाखल होतो.
श्रीलक्ष्मी देवीची यात्रा ही पाटण तालुक्यातील शेवटची यात्रा असते. यानंतर पाऊस काळ सुरु होतो. शेतकऱ्यांना मशागतीची ओढ लागते. पाऊस चांगला होऊन शेती सम्रूध्द व्हावी अशी मनोमन प्रार्थना येथील भूमिपुत्र हात जोडून देवीला करतो.
*श्रीलक्ष्मी देवी यात्रेला टोळेवाडीहून बहिणीच्या भेटीला भैरीची पालखी येते. परंपरेनुसार टोळेवाडीकरांना निमंत्रणाचा नारळ दिला जातो. भैरवनाथाची पालखी श्रीलक्ष्मी देवीच्या भेटीला आल्यानंतर दोन्ही देवांच्या पालख्यांची पाटण गावातून सवाद्य मिरवणूक काढली जाते. ही मिरवणूक म्हणजे गावातून दोन्ही देवांचा छबिनाच असतो. या छबिनेचा थाट वेगळाच असतो. छबिना पुढे वादकांचा ताफा, दोन अश्र्व छबिन्याची शोभा वाढवितात. पुढे श्रीलक्ष्मी देवीची पालखी, पाठोपाठ भैरवनाथाची पालखी या दोन्ही पालख्यांबरोबर गुलालाचा मळवट भरलेले बारा बलुतेदारांच्या मानकऱ्यांसह भाविक, ग्रामस्थ व ट्रस्टी मोठ्या संख्येने सहभागी असतात. छबिन्याच्या वाटेवर घरोघरी सुवासिनी पंचारतीने ओवाळून पालख्यांचे स्वागत करतात. व मनोभावे देवांचे दर्शन घेतात. या छबिना मिरवणुकीत दोन्ही पालख्या गुलालाने रंगून मध्यरात्री श्रीलक्ष्मी देवी मंदिराकडे परत येतात. येथे फुलोऱ्याचे वाटप होऊन आरती होते. गोंधळ होतो. दिवटी नाचते. देवीच्या अनेक नावांच्या जयघोषाने वातावरण भक्तीमय होते.*
*दुसऱ्या दिवशी दिवसभर मंदिर परिसर भाविक भक्तांनी बहरून गेलेला असतो. पाटणच्या बाजार मैदानात यात्रेनिमित्त तमाशाचा फड रंगतो. तर दुपारी हलगीच्या तालावर जंगी कुस्त्यांचे मैदान भरते. या मैदाना नंतर सायंकाळी श्रीनिनाई – लक्ष्मी – भैरीच्या नावान चांगभलं चा जयघोष होऊन यात्रेची सांगता होते.*
*अशी ही पाटणची यात्रा चालू वर्षी कोरोनाच्या संकटात सापडली असताना भाविक भक्तांच्या सुरक्षेतेच्या कारणास्तव श्रीलक्ष्मी देवी, श्रीनिनाई देवी मंदिर व परिसर बंद ठेवण्यात आले आहे. तर यात्रा रद्द करण्याचा निर्णय श्री पांडुरंग देवस्थान ट्रस्ट यात्रा कमिटी व ग्रामस्थांनी घेतला आहे. यात्रा काळाच्या या दोन दिवसात भाविक भक्तांनी घरनूच देवीला नैवेद्य दाखवून दर्शन घेऊन स्मरण करून देशासह महाराष्ट्रावर आलेले कोरोनाचे संकट दुर करण्यासाठी प्रार्थना करावी. कोणीही मंदिराकडे येणाचा प्रयत्न करु नये. असे आवाहन करण्यात आले आहे.
लेखन- श्री. शंकर मोहिते.
पत्रकार – पाटण.
🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩
