फलटण नगरपरिषदेच्या प्रभावीपणे सुरु असलेल्या स्वच्छता अभियानात नागरिकांना उधान आलय

फलटण : स्वच्छ सर्वेक्षण 2019 अंतर्गत फलटण शहरात स्वच्छता अभियान अत्यंत प्रभावीरितीने राबविण्यात येत असून शहरवासीयांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद लाभत असल्याने स्वच्छतेच्याबाबतीत नेहमीच आघाडीवर असलेेले फलटण या अभियानाद्वारे अधिक स्वच्छ, सुंदर, सुशोभित होत असल्याने फलटणकरांच्या उत्साहाला नगर परिषदेचा उत्तम प्रतिसाद लाभत आहे.
फलटण शहरातील गटारे किंवा सांडपाणी कधीच फारशी अस्वच्छ वाटली नाहीत काही अपवाद वगळता सांडपाण्याचा निचरा आणि त्याची योग्य विल्हेवाट लावण्याची व्यवस्था पूर्वांपार असल्याने सांडपाण्याद्वारे शहरात अस्वच्छता निर्माण झाल्याची उदाहरणे फारशी नाहीत तथापी राज्य शासनाच्या माध्यमातून सुमारे 72 कोटी रुपये खर्चाची भुयारी गटार योजना मंजूर झाली असून त्याचे काम सध्या वेगात सुरु आहे. त्यामुळे सांडपाण्याद्वारे काही प्रमाणात होणारे शहरातून वाहणार्‍या बाणगंगा नदीपात्राचे प्रदुषणही यापुढे राहणार नाही.
फलटण शहराची लोकवस्ती 50/55 हजार आहे तथापी शेजारच्या कोळकी, फरांदवाडी, जाधववाडी या गावातील लोकांचा वावर सतत फलटण शहरात होत असल्याने शहराची फ्लोटिंग पॉप्युलेशन जवळपास 1 लाखापर्यंत जाते त्या पार्श्‍वभूमीवर नगर परिषदेने पाणी, आरोग्य, रस्ते, शिक्षण वगैरे सुविधा निश्‍चितपणे पुरेशा असल्याने फ्लोटिंग पॉप्युलेशनमुळे नागरी सुविधावर ताण येत असला तरी त्याची कमतरता कोठेही जाणवत नसल्याने शहरवासीयांनी शेजारच्या गावातील या लोकसंख्येला स्विकारले आहे. मात्र स्वच्छता अभियानात त्याचा काही परिणाम निश्‍चित जाणवतो आहे.
30 ठिकाणांचे सुशोभिकरण
या अभियानात शहरातील कचरा कुंड्या काढून टाकून जेथे कुंड्या काढल्यानंतरही अस्वच्छता निर्माण होत होती अशी काही ठिकाणे प्राधान्याने स्वच्छ व सुशोभित करण्याची विशेष योजनाच नगर परिषद आणि कमिन्स कंपनीच्या माध्यमातून राबविण्यात आली. त्यामुळे शहरातील अशी 30 ठिकाणे सुशोभित करण्यात आल्याने आता त्याठिकाणी कचरा टाकण्यासाठी कोणीही पुढे येत नाही. परिणामी ही 30 ठिकाणे केवळ सुशोभित झाली नाहीत तर त्याद्वारे शहराच्या सुशोभिकरणाला आणि स्वच्छतेला नवी झळाळी प्राप्त झाली आहे.
16 घंटागाड्यावर जीपीएस यंत्रणा
शासनाच्या विशेष अनुदानातून नगर परिषदेने 16 घंटागाड्या खरेदी केल्या आहेत. या सर्व 16 घंटागाड्यांवर ध्वनीवर्धक लावून शहराच्या प्रत्येक प्रभागात स्वच्छतेचा संदेश पोहोचविण्याची अनोखी योजनाच नगर परिषदेने राबविली आहे. या सर्व 16 घंटागाड्यावर जीपीएस यंत्रणा बसविण्यात आली आहे. त्यामुळे या प्रत्येक गाडीला निश्‍चित करुन दिलेल्या वेळेवर गाडी त्या प्रभागातील निर्धारित ठिकाणी पोहोचली नाही अथवा निश्‍चित केलेल्या मार्गाबाहेर गेली तर संबंधीत अधिकारी, अथवा प्रभागातील नागरिकही स्वच्छता विभागाशी संपर्क करुन या विषयी माहिती देत असल्याने सदरच्या सर्व घंटागाड्या निर्धारित मार्गावर वेळेवर पोहोचून शहरवासीयांना जमा केलेला ओला व सुका कचरा वेगवेगळ्या कंपार्टमेंटमध्ये एकत्रित करुन कचरा डेपोपर्यंत पोहोचविण्यात यशस्वी झाल्या आहेत.
शहरवासीयांनी घंटागाडीच्या या यंत्रणेला उत्स्फूर्त प्रतिसाद देत आपल्या घरातील ओला व सुका कचरा वेगळा साठवून घंटागाडीमध्ये देण्याची जबाबदारी स्विकारली असल्याने आता कोणत्याही प्रभागात नागरिकांनी टाकलेल्या कचर्‍याद्वारे अस्वच्छता निर्माण होत नाही.
12 प्रभागांसाठी 14 घंटागाड्यां
शहरात 12 प्रभाग असून त्यासाठी 14 घंटागाड्यांची व्यवस्था करण्यात आली असून त्यांचे मार्ग व त्या त्या प्रभागात थांबण्याची ठिकाणे निश्‍चित करण्यात आली आली आहेत. शहर वासीयांना आपल्या प्रभागात येणार्‍या घंटागाडीची वेळ माहित असल्याने त्यावेळी घंटागाडीत विलगीकरण केलेला ओला व सुका कचरा देण्यासाठी नागरिक नेहमीच दक्ष असल्याचे दिसून आले आहे.
ओला व सुका कचर्‍यासाठी स्वतंत्र डस्टबीन
शहरातील काही स्वयंसेवी संस्था, सहकारी संस्था यांनी ओला व सुका कचरा वेगळा साठविण्यासाठी डस्टबीन उपलब्ध करुन दिली आहेत. नगर परिषदेने प्रत्येक प्रभागातील राहत्या घरांची संख्या विचारात घेवून त्या प्रमाणात ही डस्टबीन प्रत्येक प्रभागासाठी उपलब्ध करुन दिल्यानंतर त्या प्रभागातील नगरसेवक व स्वयंसेवी संस्थांनी त्याचे वितरण केले आहे त्यामुळेच आज प्रत्येक कुटुंबात ओला व सुका कचरा स्वतंत्रपणे साठविण्याची आणि घंटागाडीमध्ये ओला व सुका कचरा स्वतंत्रपणे देण्याची व्यवस्था करणे शहरवासीयांना सोयीचे झाले आहे.
हॉटेल व मार्केट वेस्टसाठी स्वतंत्र घंटागाडी
नगर परिषदेने खरेदी केलेल्या 16 घंटागाड्यांपैकी 14 घंटागाड्या 12 प्रभागात कार्यान्वित असून उर्वरित 2 घंटागाड्यांपैकी गाडी शहरातील छोट्या मोठ्या हॉटेल्समधील कचरा व अन्य हॉटेलवेस्ट एकत्रित करुन कचरा डेपोपर्यंत पोहोचविते दुसरी घंटागाडी शहराच्या बजार पेठेतील कचरा संकलित करुन त्याची कचरा डेपोपर्यंत वाहतूक करते.
या सर्व 16 घंटागाड्यांसाठी प्रशिक्षीत चालक त्याशिवाय 1 मदतनीस उपलब्ध करुन देण्यात आला असल्याने शहरवासीयांना आता ही यंत्रणा आपली वाटू लागल्याने शहरातील कचरा संकलनाचे काम अत्यंत सुरळीत, शिस्तबध्दरितीने आणि स्वच्छतेला प्राधान्य देणारे ठरले आहे.
2 ट्रॅक्टर्स व 2 टेम्पोद्वारे कचरा संकलन
शहरातील कचरा संकलीत करण्याचे काम 16 घंटागाड्यामार्फत होत असतानाच रस्त्यावर टाकला जाणारा राडारोडा, गटारातील वेस्ट किंवा काही ठिकाणी गटारातून काढून टाकलेला गाळ तसेच रविवारच्या आठवडा बाजारादिवशी मार्केट परिसरात साठलेला मोठ्या प्रमाणावरील कचरा विशेषत: भाजीपाल्याचा कचरा उचलण्यासाठी नगर परिषदेचे दोन ट्रॅक्टर्स आणि दोन 407 टेम्पो कार्यरत असल्याने घंटागाडीच्या मार्गाशिवाय अन्यत्र साठणार्‍या कचर्‍याचे संकलन व तो कचरा डेपोपर्यंत पोहोचविण्याची व्यवस्था करण्यात आली आहे.
कचरा वर्गीकरण व संकलन प्रबोधन
शहरातील ओला व सुका कचरा वर्गीकृत करुन तो स्वतंत्रपणे घंटागाडीमध्ये दिला पाहिजे, कोणत्याही परिस्थितीत कचरा रस्त्यावर किंवा प्रभागातील विशिष्ट ठिकाणी टाकला जावू नये, घरातील ओला व सुका कचरा स्वतंत्रपणे साठविण्यासाठी 2 स्वतंत्र डस्टबीन घरात असली पाहिजेत यासह घरातील डासांचे निर्मुलन, स्वच्छतागृह व बाथरुमची स्वच्छता, पिण्याच्या पाण्याची स्वच्छता, पाण्याच्या टाकीची स्वच्छता या बाबीसाठी ग्रीनी द ग्रेट ही स्वयंसेवी संस्था आणि कमिन्सच्या माध्यमातून शहरवासीयांचे उत्तम प्रबोधन करण्यात आल्याचा फायदा घंटागाडीमध्ये ओला/सुका कचरा स्वतंत्रपणे देण्यात शहरवासीयांना वेगळी सवय लागल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
रहिवास व व्यापारी क्षेत्रात झाडलोट
फलटण हे औद्योगिक, शैक्षणिक, शेती क्षेत्रातील अग्रगण्य शहर आहे. मात्र त्याचबरोबर येथील हवा, पाणी व आरोग्यदृष्टया उत्तम वातावरणामुळे येथील रहिवासी नेहमी समाधानी असतात त्यामुळेच नगर परिषदेला शहरातील सर्व 12 प्रभागातील रहिवास क्षेत्र सतत स्वच्छ राखण्याला प्राधान्य द्यावे लागते त्यापार्श्‍वभूमीवर नगर परिषदेचा आरोग्य विभाग संपूर्ण शहराची रोज झाडलोट करण्याला प्राधान्य देत आहे त्याच बरोबर शहरात मोठी बाजार पेठ आहे. तेथे नगर परिषदेने अनेक व्यापार संकुले उभारली आहेत. साहजिकच फलटणकरांप्रमाणेच परिसरातील विशेषत: ग्रामीण भागातील लोक विविध प्रकारच्या खरेदीसाठी येथे नित्य येत असतात त्यासाठी नगर परिषदेने व्यापार पेठेत दिवसातून 2 वेळा विशेषत: बाजार पेठ बंद झाल्यानंतर रात्रीही झाडलोट आणि कचरा संकलन केले जाते त्यामुळे शहर स्वच्छतेमधील झाडलोट हा महत्त्वाचा मुद्दा ठरला आहे. शहर स्वच्छतेसाठी 110 कर्मचारी आणि त्याशिवाय अधिकारी नियुक्त करण्यात आले आहेत.
सार्वजनिक स्वच्छतागृह व परिसर स्वच्छता
शहरात एकुण 64 सार्वजनिक शौचालये आणि मुतार्‍या आहेत या सर्व ठिकाणी वीज, पाणी, स्वच्छतेला प्राधान्य देण्यात आले आहे. केवळ सार्वजनिक शौचालयेच नव्हे तर त्यांचा परिसरही स्वच्छ ठेवण्यात येत आहे. अशा सार्वजनिक शौचालये, बाजार पेठ, शाळा/ विद्यालयांचा परिसर, रिक्षा स्टॉप वगैरे प्रमुख ठिकाणी लक्षात येतील अशा पध्दतीने ओला व सुका कचर्‍यासाठी 2 डस्टबीन खास स्टँण्ड तयार करुन त्यावर बसविण्यात आली आहेत. शहरवासीय, परगावचे ग्रामस्थ, व्यापारी आपला कचरा या डस्टबीनमध्ये साठवत असून नगर परिषद यंत्रणेमार्फत या डस्टबीनची दररोज स्वच्छता करण्यात येत आहे.
कचर्‍यापासून दरमहा 21 हजाराचे उत्पन्न
शहरातून दररोज 11.50 मे.टन ओला आणि 4.50 मे.टन सुका असा एकुण 16.40 मे.टन कचरा दररोज संकलीत करण्यात येत असून त्यापासून अंदाजे दररोज 0.80 मे.टन कंपोस्टखत निर्मिती केली जाते त्यापासून दरमहा 21 हजार रुपयांचे उत्पन्न नगर परिषदेला मिळते आहे.
नगर परिषदेच्या कचरा डेपोवर गेल्या काही वर्षापासून साठून राहिलेला कचरा रिसायकल करण्यात येत असून या संपूर्ण कचर्‍याची विल्हेवाट लावण्यात येणार असल्याचे सांगण्यात आले आहे.
महाराष्ट्र विधान परिषद सभापती श्रीमंत रामराजे नाईक निंबाळकर यांनी या शहराचे नगराध्यक्षपद भूषविले असल्याने शहर स्वच्छता आणि नागरिकांच्या अपेक्षा याविषयी त्यांना पूर्ण माहिती आहे. त्या पार्श्‍वभूमीवर नगर परिषदेने त्यांची स्वच्छता अभियान ब्रॅन्ड अम्बॅसिडर म्हणून नियुक्ती करुन त्यांच्या शहर स्वच्छ, सुंदर, सुशोभित करण्याच्या संकल्पनांना प्राधान्य देत स्वच्छ सर्वेक्षण 2019 मध्ये आघाडी घेतली आहे. स्वच्छ सर्वेक्षण 2019 यशस्वी करण्यासाठी नगराध्यक्ष सौ. नीताताई मिलिंद नेवसे, उपनगराध्यक्ष नंदकुमार भोईटे, आरोग्य सभापती अजय माळवे माजी आरोग्य सभापती सौ. वैशालीताई अहिवळे विविध समित्यांचे सभापती, सर्व नगरसेवक/नगरसेविका, मुख्याधिकारी प्रसाद काटकर व त्यांचे सहकारी अधिकारी, कर्मचारी प्रयत्नशील असताना शहरवासीयांनी त्यांना उत्स्फूर्त प्रतिसाद दिल्याने फलटण शहर अधिक स्वच्छ, सुंदर, सुशोभित झाले आहे.